Watou 2019 - Saudade - Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt (citaat : Jeroen Brouwers, Bezonken rood)

Het is meer dan 10 jaar geleden dat ik het kunstenfestival in Watou heb bezocht. Dikwijls had ik plannen om nog eens te gaan, maar het bleef bij plannen. Dit jaar viel de uitnodiging pardoes  in mijn schoot, door Anneke, die samen met mij en een 9 tal andere kunstenaars in het kunstenaarscollectief “Het Derde Raam” zit.  

Ik dacht dat ik heel wat creaties zou moeten ontwerpen zodra ik me bij deze groep  aansloot, maar daar werd gelukkig geen druk op gezet. Tot nu toe bleef ook dat immers bij veel plannen.  Het resultaat van mijn woordenkunst blijft graag nog wat zitten in mijn hoofd. Maar dat is op zich geen probleem.  Want elke kunstenaar  creëert op zijn eigen manier, in zijn eigen tijd, met zijn eigen materiaal en in de eigen gekozen ruimte. Dat lukt niet steevast om het in ons atelier te doen. De ruimte wordt gelukkig al aardig opgefleurd met foto’s en kunstcreaties van enkele van onze leden. 

Gisteren gingen we met zijn 8 op verkenning naar Watou : Guido, Ann, Marc, Willy, Ursula, Marijke, Sonja en Geert.  Aan creatievelingen geen gebrek. De dag was blij en overgoot ons met zonnestralen. De mensen waren goedgeluimd, terrasjes niet te vol. Gelukkig vonden we na 3 terrassen toch één waar ze bereid waren ons enkel van drank te voorzien. Het eten mocht nog wat wachten. We wilden eerst nog kunst opsnuiven. Dat begon met een lekker streekbiertje voor sommigen en koffie voor anderen. Kunst uit zich in vele vormen en inspireert zonder twijfel.

Anneke had wat informatie opgezocht. Het thema was Saudade, een woord afkomstig uit het Portugees en wat zoveel wil zeggen als verlangen naar iets dat men al kwijt is. Het gaat vooral over weemoed, over nostalgie, een treurige blijdschap of een vreugdevol verdriet, maar in elk geval iets waar Portugezen van doordrongen zijn. Dat gevoel vlocht zich door alle kunstwerken heen en zong in de melancholische klanken van de fadomuziek, die de toeschouwers te horen kregen in oa de Doeviehoeve. Daar kropen de tonen naar je oren vanonder een houten eiland op het gras. Maar ook op het eerste bezoekpunt, het Festivalhuis, ademde de sfeer in de trappen en op zolder een donker verlangen uit. Er was het prachtige gedicht “Mooi Indigo” van Roger De Neef waar de kleur Blauw naar voren sprong, niet alleen door de woorden zelf maar ook door het kunstwerk dat  rechtover dat gedicht hing met de contouren van een lichaam die bijna tegen het blauwe vlak ernaast aan lag. Dit hoorde zonder twijfel bij Guido die zot is van het typische blauw van kunstenaar Yves Klein.

Ik geef je de kleur van geboorte en droefheid. Niet het blauw in je hoofd maar het bevroren blauw van de vlam. Het blauw van het uur blauw,  ’s ochtends net voor de ochtend, …

En zo ging het verder. Ik wou dat ik het geschreven had… Op zolder hingen dan weer foto’s waar de intensiteit van de kleur zwart een magische aantrekkingskracht leek uit te oefenen op mijn ogen.  De schemering op zolder, de oneffen houten vloerplanken, de glazen kaders en dakramen met enge  dikke spinnenwebben bekleed,... dat alles creëerde een duistere sfeer. Maar wel  één die mij vervulde met een warm gevoel, alsof een hoekje diep in mijn herinneringen beroerd werd, de tijd waarin ik door het venster staarde naar de blauwe lucht achter de toppen van de bomen en ik in het trillen van de zomerwarme lucht een andere wereld zag.

De fotografen onder ons lieten zich gaan. Beelden genoeg om te scheppen, en het is een kunst om die op hun eigen manier vast te leggen. Benieuwd of dit veel nieuwe werken zal opleveren. Zo kregen de kunstwerken waar we naar keken een extra accent door de lens van de camera : kunstwerk... mensen... ruggen... vloer… en de vinger wees omhoog en eiste alle aandacht.

Om 13 uur eventjes pauze en lekker eten in het Hommelhof. Gezellig keuvelen aan tafel, genieten van een fris aperitiefje, een heerlijke maaltijd en een pittige koffie.  Anneke en Marc hebben dat goed georganiseerd.

Bij elk punt meldden we ons aan met ons ticket. En we hadden onze eigen hulpvaardige gids bij, die zich op elke stoel die hij vond neervlijde naast een jonge suppoost en haar hielp met het doorgeven van onze tickets, Geert de sloeber...😄 

Er was de kunst en er waren de gebouwen waar de kunst werd tentoongesteld. Soms liepen beide begrippen door mekaar, want wat een indrukwekkende  decors hier en daar. De huizen, de brouwerij, het klooster met de witte muren, de houten trappen, de kerk met de astronaut en zijn kruis, met de bambie en zijn spiegelbeeld, het kerkhof in wording met het takkenhuis en het raam dat sprak met de dood. Het veld met stenen in de grond waarop wijze woorden stonden geschilderd. Het sms’je over gemis, ik mis dus stuur ik mezelf een sms met “ik mis je”, zodat ik denk dat ik gemist word…

En dan het zicht op oneindig in de velden achter de Douviehoeve, waar de pluizige ezels stonden. Daar prijkten grote houten borden heel ver in het landschap met de woorden : “Om ter verst". Waardoor je nog verder dan ver keek, nog voorbij de einder, tot voorbij de tijd, voorbij je wensen en verlangens, om dan weer terug te keren naar het hier en nu en de lieve mensen rondom ons.

 Saudade, het klopte. Alles raakte aan. Maar niet alles raakte mij. Sommige kunstwerken gingen aan mijn ziel voorbij. Deden me met gerimpeld voorhoofd staren. Plastic flesjes aan elkaar gehecht als waren het darmen en die aan draden werden opgehangen, een bloempot op een kapot rek, een konijn dat warmwaterkruiken achter zich aan trok, een stal vol zwammen, een kamer vol steengruis op de vloer, kaders vol prullaria, … het zal vast een boodschap hebben, maar mijn oren bleven doof.

Wat me wel raakte, wat rechtop bleef staan in die veelheid aan kunst, was een foto in het Klooster die gemaakt werd door Arjan Spannenburg. Helemaal aan het einde van een gang hing de afbeelding van een jongeman die in het licht voorover gebogen stond met het hoofd tegen de muur. Op die manier raakte hij zijn schaduw aan en zijn hand aaide de schaduwhand. Alles werd stil in mijn hoofd terwijl ik ernaar keek. Alleen mijn hart fluisterde woorden van ooit en teder en kom. Raak me aan want ik besta.

foto van Arjan Spannenburg

Marijke Coppens – 21/07/2019
Foto's  van Guido De Vos en Marc De Meuleneire